Innowacyjne połączenie rzeczywistości fizycznej i wirtualnej w ostatnich latach zdobywa coraz większą popularność i wywiera wpływ na rozwój różnych sektorów. Ten wirtualny odpowiednik realnego obiektu lub procesu pozwala na dokładne symulacje, monitorowanie i optymalizację, przyczyniając się do zwiększenia efektywności operacyjnej, redukcji kosztów i wprowadzania innowacji.
2 czerwca 2023 r. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie odbyło się seminarium z cyklu Innowacje w przedsiębiorstwie, którego celem było przedstawienie koncepcji „cyfrowego bliźniaka” oraz jej zastosowania w biznesie.
Prelegentów, przedstawicieli świata nauki i biznesu oraz pozostałych uczestników seminarium powitała kierownik Zakładu Zarządzania Innowacjami prof. dr hab. Krystyna Poznańska. Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie dr hab. Gabriel Główka, prof. SGH, wskazał na znaczenie seminarium z perspektywy prowadzonych badań w zakresie kluczowych innowacji rozwijanych i wdrażanych we współczesnych przedsiębiorstwach. Dyrektor Instytutu Przedsiębiorstwa prof. dr hab. Hanna Godlewska-Majkowska podkreśliła wagę dyskusji, łączącej podejście mikroekonomiczne z makroekonomicznym czy mezoekonomicznym w kontekście Smart Economy.
Wykład inauguracyjny wygłosił dr hab. Mariusz Bednarek, prof. WSB Merito, który zwrócił uwagę na kluczową rolę technologii cyfrowych w rozwoju przemysłu 4.0 oraz 5.0 w kontekście zwiększenia stopnia współpracy pomiędzy ludźmi oraz inteligentnymi systemami produkcyjnymi. Profesor Bednarek przedstawił wizję automatycznej fabryki przyszłości (Alien Dreadnought) Elona Muska, który powiedział: „Człowiek nie powinien być istotnym elementem linii produkcyjnej, ponieważ cała produkcja zostałaby zredukowana do szybkości jego pracy. Rolą ludzi powinno być zarządzanie maszynami, usprawnianie ich, a także stawianie czoła anomaliom i rozwiązywanie problemów”.
W ramach seminarium zorganizowano dwie sesje tematyczne. W sesji pierwszej „Digital Twin – innowacje w procesie biznesowym współczesnego przedsiębiorstwa” dyrektor ds. technicznych i rozwoju biznesu w Polsce firmy Siemens Jakub Sokolewicz przedstawił w niezwykle interesujący sposób optymalizację procesu produkcyjnego za pomocą narzędzi „cyfrowego bliźniaka” w kontekście występowania kluczowych trendów w przemyśle. Zaprezentował zamkniętą pętlę wytwarzania tzw. złoty trójkąt łączący świat PLM (Product Lifecycle Management; strategiczny, kompleksowy proces zarządzania cyklem życia produktu od jego wymyślenia, po rozwój, obsługę, aż po utylizację – red.), ERP (Enterprise Resource Planning; oprogramowanie do zarządzania przedsiębiorstwem, do planowania zasobów przedsiębiorstwa – red.) oraz MES (Manufacturing Execution System; system realizacji produkcji – red.) Cyfrowego Przedsiębiorstwa, która umożliwia ciągłe doskonalenie oraz elastyczną, transparentną i powtarzalną produkcję z ciągłym gromadzeniem wiedzy, co stanowi ważny element uzyskania przewagi konkurencyjnej.
„«Cyfrowy bliźniak» umożliwia nowe spojrzenie na nasze organizacje. Dzięki połączeniu symulacji oraz analizy danych w pełnym wirtualnym środowisku jesteśmy w stanie szybciej dostarczać projekty, redukując tym samym prototypowanie” – powiedział Jakub Sokolewicz, Siemens Polska.
Na rosnącą rolę pacjentów w projektowaniu zmian w opiece zdrowotnej wskazała w swoim wystąpieniu Joanna Szyman, prezes zarządu Szpitala na Klinach w Krakowie, Grupa Neo Hospital. Przedstawiła, jak technologia „cyfrowego bliźniaka” w opiece medycznej pomaga przenosić ze świata rzeczywistego do wirtualnego np. modele obiektów, łańcuchy dostaw, wyroby medyczne, a nawet ludzkie organy, tkanki czy komórki. Dzięki temu możliwe jest:
- przewidywanie i identyfikowanie wąskich gardeł w procesach,
- modelowanie scenariuszy np. projektowanie i symulacje operacji chirurgicznych,
- wspieranie edukacji medycznej np. z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości i sztucznej inteligencji,
- świadczenie spersonalizowanej opieki medycznej.
„Transformacja kulturowa, którą nazywamy zdrowiem cyfrowym, dokonuje się i reprezentuje zmianę paradygmatu, który wzmacnia rolę pacjenta jako ostatecznego beneficjenta rozwiązań w zakresie opieki zdrowotnej” – wskazała prezes Szyman.
Cyfrowym instrukcjom była poświęcona prezentacja przedstawicieli firmy Bossard Poland Sp. z o.o.: kierownika Działu Rozwoju Biznesu Krystiana Sobiecha oraz specjalisty ds. Smart Factory Assembly Kamila Dygi. Zwrócili oni uwagę na różnice pomiędzy cyfrowymi i papierowymi instrukcjami. Wizualizacja stanowiska Smart Factory Assembly przedstawiła możliwości wykorzystania narzędzi cyfrowych w procesach montażowych. Wdrożenie nowego pracownika z wykorzystaniem instrukcji cyfrowych jest zdecydowanie krótsze, a przekazanie instrukcji możliwe jest po wykonaniu jednej prostej czynności. Dzięki zastosowaniu bloczków algorytmicznych istnieje gwarancja, że instrukcja na stanowisku jest aktualna. Niewątpliwą zaletą jest odejście od tradycyjnych papierowych wersji.
„Rdzeniem cyfrowej instrukcji jest prosty podział na pojedyncze kroki do wykonania przez operatora. Dzięki temu cały proces montażu jest spójny, a zastosowanie zintegrowanych rozwiązań sprawia, że wszystko przebiega sprawnie” – ocenił Kamil Dyga.
Druga część seminarium poświęcona została wyzwaniom stojącym przed przedsiębiorstwami w Polsce. Moderator dyskusji panelowej mgr Jan Janiszewski rozpoczął debatę od zaprezentowania analizy, w której skoncentrował się na wynikach kilku badań związanych z technologiami cyfrowymi. Pierwsze badanie dotyczyło oznaczania treści generowanych przez sztuczną inteligencję, na które ponad połowa ankietowanych udzieliła pozytywnej odpowiedzi. Kolejne badania przeprowadzone przez państwowy instytut badawczy NASK dotyczyły wpływu sztucznej inteligencji na życie codzienne, w którym ponad 40% respondentów odpowiedziało twierdząco na pytanie dotyczące tego zagadnienia. Niezwykle ciekawy był wynik badań na temat największych zagrożeń związanych z upowszechnianiem technologii opartych na sztucznej inteligencji. Ponad 60% respondentów wskazało, że najbardziej zaniepokojeni są naruszeniem prywatności obywateli poprzez nieustanne śledzenie. Prezentacja stanowiła wstęp do dyskusji panelowej.
Pierwszy z uczestników dyskusji panelowej Andrzej Biesiada, dyrektor operacyjny Defro Sp. k, mówił na temat zagrożeń związanych z szybkim tempem rozwoju technologii cyfrowych. Zwrócił uwagę na istotny problem wykluczenia społecznego osób, które nie mają dostępu do odpowiednich urządzeń lub też są wykluczeni ze względu na brak możliwości rozwijania swoich umiejętności w tym obszarze. Dyrektor Biesiada odwołał się do wyników badań prowadzonych w tym zakresie, wyrażając przy tym obawy pracowników związane z przyszłymi wymaganiami dotyczącymi kompetencji cyfrowych oraz narastającym strachem przed bezrobociem technologicznym. Poruszył też temat bezpieczeństwa danych oraz kosztów związanych z wdrożeniem technologii cyfrowych, zwłaszcza w małych i średnich firmach. Jak podkreślił, kluczowym elementem jest skalowalność rozwiązań oraz możliwość szybkiej adaptacji w różnych środowiskach produkcyjnych i usługowych. To właśnie te cechy jego zdaniem stanowią najważniejsze aspekty wdrożenia technologii cyfrowych.
Jarosław Sokolnicki, dyrektor Microsoft Technology Center, wskazał na znaczenie technologii transformacyjnych, w tym ChatGPT oraz Digital Twin. Obecnie, aby firma mogła utrzymać przewagę konkurencyjną, technologie cyfrowe muszą być integralną częścią jej modelu biznesowego. Digital Twin umożliwia testowanie różnych scenariuszy i uczenie algorytmów zachowania w sytuacjach, które jeszcze nie wystąpiły. Dzięki temu możliwe jest odtworzenie przyszłych procesów w fabryce. Z kolei coraz większe zastosowanie ChatGPT w tworzeniu materiałów na podstawie wprowadzonych danych firmowych niesie ze sobą pewne ryzyko, na które należy zwrócić uwagę. Odpowiedzialność za bezpieczeństwo ponoszą przede wszystkim firmy softwarowe oraz inne podmioty, które te modele budują. Ważne jest, jak bardzo kontrolowany jest tzw. prompt, który używany jest do generowania odpowiedzi. Dyrektor Sokolnicki podkreślił, że nie ma powodów do obaw dotyczących korzystania z technologii cyfrowych, ponieważ są one bezpieczne. Największym wyzwaniem jest jednak dostosowanie się biznesu do tych technologii (ang. business alignment). Zachęcał do eksperymentowania z wykorzystaniem technologii cyfrowych i poszukiwania nowych sposobów ich zastosowania.
Artur Sadzik, Senior Business Konsultant StatSoft Polska Sp. z o.o., odniósł się do pytania dotyczącego koncepcji Industry 4.0, czy jest ona dla firm obciążeniem czy też handicapem. Zdaniem Sadzika pojęcie to straciło swoją wartość i stało się obciążeniem dla firm. Przez lata zmieniły się motywacje do wdrażania Przemysłu 4.0. Obecnie nie patrzymy na cyfrowe fabryki w kontekście pełnego łańcucha wartości, lecz skupiamy się na rozwiązaniach punktowych. Decyzje dotyczące wprowadzania rozwiązań wiążą się głównie z kwestiami bezpieczeństwa, ergonomii i przestrzeni miejsc pracy. W Polsce duże znaczenie mają dotacje, zwłaszcza dla małych i średnich firm, ponieważ ich pozyskanie może być motywacją do podjęcia działań w obszarze cyfryzacji. Prelegent zauważył, że właściciele i akcjonariusze nie są skłonni do transformacji cyfrowej ze swoich środków finansowych. Jak uznał Sadzik, dojście do poziomu Industry 4.0. to największe wyzwanie stojące przed polskimi przedsiębiorstwami.
Ryszard Pytel, prezes zarządu DataConsult S.A, podkreślił, że wraz z rosnącą automatyzacją w obszarze logistyki, liczbą dokumentów oraz coraz krótszym cyklem życia produktu zastosowanie rozwiązań cyfrowych staje się niezbędne. Z jego obserwacji wynika, że technologie cyfrowe nie powodują zwolnień pracowników w przedsiębiorstwach, ale raczej ich przesunięcie do innych obszarów działalności. Prezes Pytel wskazał, że największym zagrożeniem dla przedsiębiorstw jest niewiedza i nieprawidłowe wykorzystywanie kluczowych informacji przez ludzi w kontekście cyberbezpieczeństwa. Podkreślił również, że zapewnienie bezpieczeństwa informatycznego firmy jest kluczowym wyzwaniem związanym z postępem technologicznym.
Na zakończenie seminarium głos zabrała prof. dr hab. Krystyna Poznańska, która podkreśliła złożoność przedstawionych problemów oraz konieczność połączenia aspektów technicznych z aspektami społecznymi i ekonomicznymi. Przedstawione przykłady zastosowania „cyfrowego bliźniaka” w sferze produkcji i usług, w tym w usługach związanych z ochroną zdrowia, świadczą o konieczności wieloaspektowego spojrzenia i holistycznego podejścia do transformacji cyfrowej.
Seminarium zorganizował Zakład Zarządzania Innowacjami, Instytut Przedsiębiorstwa, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH.
PROF. DR HAB. KRYSTYNA POZNAŃSKA, kierownik Zakładu Zarządzania Innowacjami, Instytut Przedsiębiorstwa, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH
MGR ANDRZEJ NOWAKOWSKI, Zakład Zarządzania Innowacjami, Instytut Przedsiębiorstwa, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH
