Jak Polska dogania Unię Europejską w rozwoju społecznym? Wskaźnik Catch-up 2025
4 września 2025 r. w Strefie SGH na XXXIV Forum Ekonomicznym w Karpaczu zostanie zaprezentowany Raport „Rozwój społeczny w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej – Wskaźnik Catch-up (edycja 2025)” autorstwa zespołu ekspertów z SGH.
Catch-up to syntetyczny wskaźnik pokazujący dystans Polski do krajów Unii Europejskiej w zakresie rozwoju społecznego. Dzięki niemu znamy relacje pomiędzy Polską i krajami UE w wybranych siedmiu obszarach związanych z rozwojem społecznym.
Polska została porównana do trzech grup krajów: wszystkich krajów Unii Europejskiej (UE28; obecnie UE27 po wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE w 2020 r.), krajów członkowskich UE do 2004 r. (UE15; obecnie UE14 bez W. Brytanii) oraz 13 krajów, które wstąpiły do UE wraz z Polską w 2004 r. lub później (UE13).
Analiza przedstawia ewolucję dystansu pomiędzy Polską i krajami UE w latach od 2010, przez lata 2015, 2020, 2021 i 2022 oraz w 2023 r. co pokazuje czy i na ile Polska „dogania” wybrane grupy krajów po 2010 r.
Wskaźnik Catch-up obejmuje siedem wymiarów. Są to: dochody i deprywacja materialna, rynek pracy, warunki mieszkaniowe, zdrowie, edukacja, transport i infrastruktura oraz ochrona środowiska. W ramach każdego z siedmiu wymiarów zespół autorów wybrał wskaźniki cząstkowe, pochodzące głównie z bazy danych Eurostat.
W 2023 r. wskaźnik Catch-up nieznacznie się poprawił. Dystans Polski do UE utrzymuje się w sześciu z siedmiu obszarów, tak samo jak w latach 2020–2022. Dystans zmalał lub nadwyżka powiększyła się w trzech obszarach: dochody i deprywacja materialna, edukacja, warunki mieszkaniowe. Natomiast dystans ten wzrósł w obszarze zdrowia i ochrony środowiska. Istotnie dystans nie zmienił się ani na rynku pracy, ani w transporcie i infrastrukturze.
Idea wskaźnika Catch-up powstała w 2019 r., kiedy w raporcie ekonomicznym przygotowanym przez zespół SGH ukazały się analizy dotyczące perspektyw zrównania poziomu gospodarczego Polski i rozwiniętych krajów europejskich.
„Wskaźnik Catch-up daje nam możliwość wieloaspektowego spojrzenia na to, jak zmienia się rozwój społeczny Polski na tle krajów unijnych. Widać, że po dekadzie szybkiego odrabiania dystansu w latach 2010–2020, w kolejnych latach postęp ten jest wolniejszy. Najlepiej wypadamy w obszarach dochodów i deprywacji materialnej, gdzie relatywnie w Polsce sytuacja jest lepsza niż w krajach UE27, mały – chociaż stabilny – dystans do krajów UE27 widzimy także w obszarze zdrowia. Największy dystans jest w obszarze ochrony środowiska, w szczególności w zakresie wykorzystywania energii odnawialnej” –wskazuje współautorka raportu, rektorka ds. nauki dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH.
Najnowszy raport prezentuje wyniki czwartej edycji wskaźnika, która dotyczy porównania warunków życia w 2023 r. W pierwszej edycji zaprezentowano wyniki wskaźnika w latach 2010, 2015 i 2020, w drugiej – w 2021 r., a w trzeciej – w 2022 r., co pozwalało na ocenę zmian zachodzących w dłuższym czasie. Czwarta edycja (i kolejne w przyszłości) pozwala na coroczne kontynuowanie monitorowania zmian w wybranych, uwzględnionych we wskaźniku, obszarach warunków życia.
Każdy z siedmiu badanych wymiarów obejmuje kilka ważnych elementów: Pierwszy to dochody i deprywacja materialna (czyli wymuszona w wyniku problemów finansowych niemożność zaspokojenia potrzeb uznawanych za podstawowe w warunkach europejskich). Rynek pracy to zatrudnienie, mediana płac, wskaźnik równości płci i stabilność zatrudnienia. Warunki mieszkaniowe biorą pod uwagę takie aspekty, jak przeludnienie mieszkań, stan techniczny mieszkań, wyposażenie mieszkań w instalacje, emisję gazów cieplarnianych. Obszar zdrowia to przeciętne dalsze trwanie życia w zdrowiu, samoocena stanu zdrowia, palenie papierosów, zgony możliwe do uniknięcia, bariery dostępu do opieki zdrowotnej oraz bariery dostępu do opieki stomatologicznej. Edukacja to wczesna edukacja, uczenie się przez całe życie, wykształcenie wyższe, wcześnie opuszczający edukację, osoby zatrudnione w R&D, wnioski patentowe do EUP. Transport i infrastruktura obejmuje: zużycie wody, energię odnawialną, transport kolejowy, bezpieczeństwo transportu drogowego, internet i emisyjność nowych samochodów. Ochrona środowiska to: odpady komunalne, oczyszczalnie ścieków, produkcja energii odnawialnej, emisja cząstek stałych, emisje do atmosfery, zużycie energii odnawialnej przez przedsiębiorstwa, zużycie materiałów, odpady przemysłowe, wykorzystanie surowców wtórnych, emisja gazów cieplarnianych.
Eksperci, którzy badali wskaźnik Catch-up: dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH; prof. dr hab. Tomasz Panek, dr hab. Paweł Bartoszczuk, prof. SGH; dr hab. Adam Czerniak, prof. SGH; dr hab. Iga Magda, prof. SGH, dr hab. Paweł Strzelecki, prof. SGH; dr hab. Adam Szulc, prof. SGH; dr hab. Barbara Więckowska, prof. SGH.
Zapraszamy do Strefy SGH na XXXIV Forum Ekonomicznym w Karpaczu i do śledzenia wydarzeń w Strefie SGH na kanale YouTube SGH, a także do przeglądania informacji w Gazecie SGH-życie uczelni i na naszych profilach w mediach społecznościowych:
