Konkurs „Kroniki opieki długoterminowej”. Podziel się swoją historią i pomóż kształtować przyszłość opieki w Polsce!

Konkurs realizowany jest pod patronatem Marzeny Okły-Drewnowicz, sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w partnerstwie z:
•    Fundacją TZMO „Razem Zmieniamy Świat”, inicjatorem i realizatorem projektu „Damy Radę”, wspierającego opiekunów i jednocześnie sponsorem konkursu, 
•    Koalicją „Na pomoc niesamodzielnym”.

Celem projektu jest zobrazowanie wielowymiarowych wyzwań związanych ze świadczeniem opieki długoterminowej w Polsce. W pierwszej kolejności skupia się on na odtworzeniu obrazu tego, jak mieszkańcy Polski radzą sobie z problemami opiekuńczymi, ale ma też pomóc w projektowaniu rozwiązań na przyszłość.

Konkurs „Kroniki opieki długoterminowej” skierowany jest do wszystkich, których dotyczy długotrwałe wsparcie w życiu codziennym zarówno osób opiekujących się, jak i osób otrzymujących wsparcie ze względu na wiek bądź niepełnosprawność. Uczestnicy mogą w terminie od 12 września 2025 r. do 16 stycznia 2026 r. opisać swoje przeżycia i doświadczenia w dowolnej formie, np. dziennika, relacji, pamiętnika czy bloga, mogą też dołączyć zdjęcia lub rysunki. Organizatorzy gwarantują anonimowość i poszanowanie godności i prywatności uczestników. 

Najbardziej wartościowe prace zostaną nagrodzone: przewidziano I nagrodę w wysokości 10 000 zł, II nagrodę – 7 000 zł, dwie III nagrody po 5 000 zł (jedna dla opiekuna i jedna dla osoby korzystającej ze wsparcia), dziesięć wyróżnień po 1 500 zł (pięć dla opiekunów i pięć dla osób korzystających ze wsparcia) oraz nagrodę specjalną prof. dr. hab. Piotra Błędowskiego w wysokości 3 000 zł.

„Ogłoszony konkurs jest kontynuacją stuletniej tradycji Instytutu Gospodarstwa Społecznego i pierwszych konkursów na pamiętniki osób bezrobotnych i chłopów z lat 30. XX w. czy najnowszych konkursów na pamiętniki pandemiczne oraz inflacyjne z ostatnich lat. Jednocześnie jest uhonorowaniem dorobku i pracy obecnego dyrektora IGS-u prof. Piotra Błędowskiego w obszarze opieki długoterminowej. Przede wszystkim wynika z pilnej potrzeby wzmocnienia debaty publicznej w tym obszarze i nagłośnienia wyzwań, przed jakimi stają każdego dnia miliony Polaków starających się godzić obowiązki opiekuńcze i zawodowe” – mówi dr hab. Paweł Kubicki, prof. SGH, kierownik Katedry Polityki Społecznej, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne SGH.

„Konkurs stanowi okazję, by oddać głos tym, którzy na co dzień milcząco mierzą się z wyzwaniami opieki nad swoimi bliskimi. Naturalnie wpisuje się on w misję Fundacji TZMO <<Razem Zmieniamy Świat>> i projekt <<Damy Radę>>. Fundacja od lat wspiera opiekunów rodzinnych poprzez bezpłatne szkolenia, poradniki i warsztaty, dostarczając im praktycznych narzędzi w codziennej opiece” – wskazuje Katarzyna Serwińska, prezes Fundacji TZMO „Razem Zmieniamy Świat".

Kwestia opieki długoterminowej nabiera w naszym kraju szczególnego znaczenia w obliczu dynamicznych zmian demograficznych i społecznych. Ludność Polski starzeje się. Obecnie około 1/5 ludności to osoby w wieku 65 lat, ale już w 2040 r. – zgodnie z prognozą GUS – będą one stanowiły 30%. Jeszcze dynamiczniej wzrasta odsetek osób w wieku 80 lat i więcej, co prowadzi do rosnącej liczby osób wymagających intensywnego wsparcia w życiu codziennym.

Szacunki skali zapotrzebowania, czy to zgodnie z badaniem SHARE, czy z deklarowaną potrzebą wsparcia w ramach badania PolSenior2 pokazują, że w 2022 r. systematycznej pomocy osób trzecich potrzebowało około 920–930 tys. osób starszych. Do 2030 r. liczba osób powyżej 60 roku życia deklarujących potrzebę wsparcia wzrośnie o ok. 80–160 tys., a do 2040 r. w porównaniu z 2022 r. ta liczba będzie większa o ok. 260–500 tys. W przypadku osób młodszych główną przyczyną potrzeby wsparcia jest niepełnosprawność, a dobrym przybliżeniem do oszacowania skali potrzeb codziennego wsparcia może być zapotrzebowanie na asystencję osobistą. W najnowszym rządowym projekcie ustawy dla osób między 13 a 65 rokiem życia zostało ono oszacowane docelowo na około 150 tys. osób.

Jednocześnie przeobrażenia demograficznego i ekonomicznego modelu rodziny, takie jak zmniejszanie się skłonności do zawierania małżeństw, osłabienie ich trwałości czy zmniejszanie się posiadanej liczby dzieci prowadzą do zmniejszania się rodzinnych zasobów opieki, na których Polska tradycyjnie polegała. Zgodnie z badaniem PolSenior2 aż 91% gospodarstw osób starszych otrzymujących pomoc korzystała ze wsparcia członków rodziny i choć w najbliższych latach ten typ wsparcia nadal będzie dominować, to rola najbliższych członków rodziny będzie stopniowo malała. Po pierwsze, dlatego, że głównym opiekunem rodzinnym jest najczęściej starzejący się i również wymagający wsparcia współmałżonek. Po drugie, spada liczba dzieci i wnuków, a wiele z nich często mieszka daleko poza miejscem zamieszkania osoby starszej, więc często nie jest w stanie zaspokoić potrzeb opiekuńczych.

W konsekwencji zmian demograficzno-społecznych Polska stoi zatem przed potrzebą całościowej reformy systemu wsparcia, w tym zasad finansowania opieki długoterminowej. Potrzeba ta wynika z jednoczesnego wzrostu zapotrzebowania na usługi opiekuńcze, spadku liczby potencjalnych opiekunów rodzinnych, ale i spadku zasobów siły roboczej mogących podjąć się opieki, a co za tym idzie wzrostu kosztów zaspokojenia potrzeb opiekuńczych. Konkurs i towarzysząca mu debata publiczna ma wesprzeć ten proces i pozwolić minimalizować ryzyko wzrostu liczby osób z niewystarczającym do potrzeb wsparciem, w tym całkowicie pozbawionych pomocy.

Całość informacji o konkursie będzie można znaleźć od 12 września na stronie: www.sgh.waw.pl/pamietniki. 

Kontakt:
dr hab. Paweł Kubicki, prof. SGH: pkubick@sgh.waw.pl, tel. 512 748 274 
dr Magdalena Kocejko (osoby z niepełnosprawnościami): mkocej@sgh.waw.pl  
dr Zofia Szweda-Lewandowska (osoby starsze): zszwed@sgh.waw.pl 

Źródła danych:
SHARE: Portret pokolenia 50+ | SHARE 
OECD: Is Care Affordable for Older People? | OECD
POLSENIOR2: PolSenior2: PolSenior2 - strona główna
Projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami