9 kwietnia 2022 roku zmarł w wieku 83 lat prof. dr hab. Alojzy Zalewski, wybitny specjalista z zakresu gospodarki lokalnej i samorządu terytorialnego.
Profesor Zalewski urodził się w 1938 roku. Kariera naukowa profesora Alojzego Zalewskiego zaczęła się w 1967 r. Zatrudniony został wówczas jako stażysta w Katedrze Gospodarki Miejskiej Szkoły Głównej Planowania i Statystyki, następnie zaś jako asystent w tejże Katedrze (1967–1969) szybko pokonywał kolejne szczeble awansu. W latach 1969–1974 pracował w wymienionej Katedrze jako starszy asystent. Po uzyskaniu w 1974 r. doktoratu na podstawie napisanej i obronionej rozprawy „Taryfy opłat w komunikacji miejskiej w Polsce i polityka ich kształtowania” awansował na stanowisko adiunkta w Instytucie Gospodarki Miejskiej i Polityki Mieszkaniowej SGPiS, które to stanowisko zajmował do września 1982 r. W tymże roku uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk ekonomicznych w zakresie gospodarki miejskiej na podstawie rozprawy habilitacyjnej „Problemy oceny efektywności rozwoju miejskich systemów transportowych” oraz pozytywnie ocenionego przez recenzentów całokształtu dorobku naukowego.
W związku z uzyskanym stopniem naukowym doktora habilitowanego profesor Zalewski został docentem; początkowo, od października 1982 r. do lutego 1993 r. w Instytucie Gospodarki Miejskiej i Polityki Mieszkaniowej, a następnie, po jego likwidacji – w Katedrze Samorządu Terytorialnego i Gospodarki Lokalnej SGH.
W 1993 r. prof. Alojzy Zalewski został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego SGH. 29 grudnia 1998 r. otrzymał od Prezydenta RP tytuł naukowy profesora nauk ekonomicznych i od stycznia 1999 r. do marca 2001 r. pracował na stanowisku profesora nadzwyczajnego w wymienionej wyżej Katedrze. Od kwietnia 2001 r. do końca pracy zawodowej był zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego w Katedrze Ekonomiki i Finansów Samorządu Terytorialnego SGH.
Osiągnięcia naukowe prof. A. Zalewskiego wyróżniają się dużą liczbą wykonanych opracowań – łącznie ponad 100 publikacji naukowych i ponad 50 prac niepublikowanych, wykorzystywanych dla celów praktyki gospodarczej.
Przedmiotem zainteresowań naukowych profesora Zalewskiego była przede wszystkim problematyka gospodarki lokalnej i samorządu terytorialnego, w szczególności ekonomika i planowanie w miastach, lokalne systemy społeczno-gospodarcze miast i gmin wiejskich, działalność komunalnych przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Z upływem czasu swe zainteresowania naukowe poszerzył o problematykę zarządzania całym sektorem publicznym, podejmując rozważania nad nowym zarządzaniem publicznym tj. menedżerskim modelem zarządzania instytucjami publicznymi. Profesor Zalewski poszukiwał możliwości zastosowania metody oraz instrumentów stosowanych w modelu nowego zarządzania publicznego w zarządzaniu jednostkami samorządu terytorialnego. Wyrazem tego była realizacja kierowanego przez niego projektu badawczego (grantu) finansowanego przez KBN, noszącego tytuł: „Gospodarka i finanse samorządu terytorialnego w świetle zmian modelu zarządzania sektorem publicznym”. W latach dziewięćdziesiątych ub. wieku w sferze zainteresowań prof. Zalewskiego pojawił się nowy nurt, związany z problematyką przekształceń własnościowych. Badania te koncentrowały się głównie wokół kwestii dotyczących efektywności prywatyzacji przedsiębiorstw komunalnych oraz warunków efektywność tę wyznaczających. Na szczególną wszakże uwagę zasługuje praca dotycząca analiz i prognoz rozwoju gospodarczego miast, strategii rozwoju miast oraz prognoz i projekcji dochodów i wydatków budżetowych gmin.
Profesor Alojzy Zalewski był laureatem nagród resortowych. Jego rozprawa doktorska została wyróżniona w 1975 r. nagrodą Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej I Ochrony Środowiska), a habilitacyjna, w 1983 r. nagrodą Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Oprócz wymienionych poprzednio nagród resortowych prof. Zalewski wyróżniony był nagrodami Towarzystwa Urbanistów Polskich oraz nagrodami Rektora SGPiS, a następnie SGH. Współpracował z Akademią Ekonomiczną im. Oskara Lange we Wrocławiu i Jeleniej Górze, z Uniwersytetem Łódzkim (Wydziały Ekonomiczno-Socjologiczny i Zarządzania), z Uniwersytetem Warszawskim (Centrum Studiów Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego), a także z University of California (Department of City and Regional Planning) i University of Minnesota (Hubert Humphrey Institute of Public Affairs).
Profesor Zalewski odbył praktyki i staże naukowe zagranicą. Były to m.in. praktyka w Wiedniu („Wiener Stadtwerke Verkehrsbetriebe”), staż naukowy w ramach stypendium Fulbright’a na Uniwersytecie Harvard’a w Cambridge pod Bostonem, dwukrotnie pobyty w Uniwersytet w Minneapolis (Minnesota, USA) oraz na Uniwersytecie w Sienie i w Louvain. Podczas odbywania stażu na uniwersytetach zagranicznych prof. Zalewski wygłaszał referaty w języku angielskim, a ponadto część jego prac publikowanych w kraju miała swoje równoległe edycje w języku angielskim.
W pracy dydaktycznej profesor Alojzy Zalewski wypromował ponad 200 prac dyplomowych (licencjackich, magisterskich, podyplomowych), przygotował kilkanaście recenzji rozpraw doktorskich i habilitacyjnych, wypromował kilku doktorów. Do osiągnięć prof. A. Zalewskiego zaliczyć należy również przygotowywanie pomocy dydaktycznych oraz programów tych przedmiotów, które mieściły się w profilu jego zainteresowań naukowych. Ponadto profesor prowadził zajęcia szkoleniowe dla pracowników instytucji samorządu terytorialnego w zakresie analiz i prognoz rozwoju lokalnego oraz oceny projektów rozwojowych, a także oceny oddziaływania inwestycji na gospodarkę lokalną.
Profesor Alojzy Zalewski wykazywał dużą aktywność organizacyjną. Piastował kolejno funkcje: prodziekana Wydziału Ekonomiczno-Społecznego SGH w latach 1984–1987, kierownika Zakładu Ekonomiki i Planowania Miast w Instytucie Gospodarki Miejskiej i Polityki Mieszkaniowej w latach 1985–1992, kierownika Katedry Samorządu Terytorialnego i Gospodarki Lokalnej oraz kierownika Zakładu Rozwoju Lokalnego w tejże Katedrze w latach 1992–2001, a od roku 2001 – kierownika Zakładu Rozwoju Lokalnego i Regionalnego w Katedrze Ekonomiki i Finansów Samorządu Terytorialnego SGH, wreszcie kierownika Katedry Ekonomiki i Finansów Samorządu Terytorialnego. Ponadto w latach 1984–1987 prof. A. Zalewski był członkiem Senackiej Komisji d/s Dydaktyki, a w latach 1993–1996 – wiceprzewodniczącym Senackiej Komisji d/s Rozwoju Kadr Naukowych.
Profesor Alojzy Zalewski był także cenionym ekspertem pracującym dla jednostek samorządu terytorialnego. W jego dorobku można wskazać wiele strategii rozwoju opracowanych dla polskich miast i gmin, w tym przygotowaną w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku Strategie Rozwoju m.st. Warszawy do 2010 r.
Profesora będziemy wspominać jako znakomitego i cenionego pracownika nauki, badacza, który wniósł duży wkład w rozwój teorii zarządzania w sektorze publicznym, a także gospodarki samorządu terytorialnego. Jako kierownik Katedry Samorządu Terytorialnego i Gospodarki Lokalnej oraz Katedry Ekonomiki i Finansów Samorządu Terytorialnego sprawnie kierował pracami zespołu, był wyrozumiałym przełożonym i przede wszystkim bardzo dobrym człowiekiem.
