Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych dla prof. Davida Carda oraz Joshuy D. Angrista i Guido W. Imbensa

Tegoroczni laureaci – David Card, Joshua Angrist i Guido Imbens – dostarczyli nam nowych spostrzeżeń na temat rynku pracy i pokazali, jakie wnioski na temat przyczyny i skutku można wyciągnąć z naturalnych eksperymentów. Ich podejście rozprzestrzeniło się na inne dziedziny i zrewolucjonizowało badania empiryczne – podała w uzasadnieniu Królewska Szwedzka Akademia Nauk.

Wiele z wielkich pytań w naukach społecznych dotyczy przyczyny i skutku. Jak imigracja wpływa na płace i poziom zatrudnienia? Jak dłuższa edukacja wpływa na czyjeś przyszłe dochody? Trudno jest odpowiedzieć na te pytania, gdyż nie mamy niczego, co moglibyśmy wykorzystać jako porównanie. Nie wiemy, co by się stało, gdyby było mniej imigracji czy gdyby dana osoba nie kontynuowała nauki. Tegoroczni laureaci pokazali wszelako, że na te i podobne pytania można odpowiedzieć za pomocą eksperymentów naturalnych. Kluczem jest wykorzystanie sytuacji, w których przypadkowe zdarzenia lub zmiany polityki powodują, że grupy ludzi są traktowane inaczej, w sposób przypominający badania kliniczne w medycynie – wyjaśniono w uzasadnieniu.

Wykorzystując naturalne eksperymenty, David Card analizował wpływ płacy minimalnej, imigracji i edukacji na rynek pracy. Jego badania z początku lat 90. XX w. (…) pokazały m.in., że podniesienie płacy minimalnej nie musi prowadzić do zmniejszenia liczby miejsc pracy. (…) Dane pochodzące z naturalnego eksperymentu są jednak trudne do zinterpretowania – zastrzeżono w uzasadnieniu. Np. wydłużenie obowiązku szkolnego o rok dla jednej grupy uczniów (ale nie dla innej) nie wpłynie na wszystkich w tej grupie w ten sam sposób. Część uczniów i tak by się dalej uczyła i dla nich wartość edukacji często nie jest reprezentatywna dla całej grupy. Czy można zatem w ogóle wyciągać jakiekolwiek wnioski na temat efektu dodatkowego roku nauki w szkole? W połowie lat 90. XX w. Joshua Angrist i Guido Imbens rozwiązali ten problem metodologiczny, pokazując, jak można wyciągać precyzyjne wnioski o przyczynie i skutku z eksperymentów naturalnych.

Przyznanie tzw. Nobla z ekonomii kończy tegoroczny sezon noblowski. Laureaci Nagrody Nobla za działalność w sferze ekonomii otrzymują – podobnie jak nagrodzeni z innych dziedzin – nagrodę z rąk króla Szwecji na wspólnej uroczystości 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.

Kilka faktów dotyczących Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych

Fundator Nagrody Nobla, Alfred Nobel (1833–1896) nie ustanowił w swoim testamencie nagrody z ekonomii. Jest to Nagroda Banku Szwecji w dziedzinie nauk ekonomicznych dla uczczenia pamięci Alfreda Nobla (ang. The Bank of Sweden Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel). Ufundował ją w 1968 roku Centralny Bank Szwedzki (Sveriges Riskbank) z okazji 300-lecia swojego istnienia, a Komitet do spraw Nagrody Nobla wyraził zgodę na tę inicjatywę i od 1969 roku systematycznie takie wyróżnienie przyznaje. Jest to najbardziej prestiżowa na świecie nagroda, jaką może otrzymać ekonomista.

Liczba nagród w dziedzinie nauk ekonomicznych w latach 1969–2020:

Od 1969 r. przyznano 52 nagrody w dziedzinie nauk ekonomicznych, przy czym 25 nagród przyznano tylko jednemu laureatowi, 20 nagród zostało przyznanych wspólnie dwóm laureatom, a 7 nagród – trzem laureatom. W latach 1969–2020 nagrodzono w sumie 86 osób.

Lista wszystkich laureatów nauk ekonomicznych List of all economic sciences laureates.

Jak dotąd nie ma wielokrotnych laureatów w dziedzinie nauk ekonomicznych. Do tej pory najmłodszą laureatką nauk ekonomicznych jest francusko-amerykańska specjalistka od ekonomii eksperymentalnej Esther Duflo, która miała niespełna 47 lat, gdy została nagrodzona w 2019 roku. Najstarszym dotychczasowym laureatem nauk ekonomicznych jest zmarły w roku 2008 polsko-amerykański naukowiec specjalizujący się m.in. w teorii gier Leonid Hurwicz (doktor honoris causa SGH z 1994 roku), który miał 90 lat, gdy został nagrodzony w 2007 roku. Elinor Ostrom była pierwszą kobietą laureatką nauk ekonomicznych; została uhonorowana nagrodą w 2009 roku; drugą kobietą laureatką była Esther Duflo.

Brak pośmiertnych nagród w dziedzinie nauk ekonomicznychW dziedzinie nauk ekonomicznych nie przyznano żadnych nagród pośmiertnie. Od 1974 r. Statut Fundacji Noblowskiej stanowi, że nagroda nie może być przyznana pośmiertnie, chyba że śmierć nastąpiła po ogłoszeniu nagrody. Do 1974 r. Nagroda Nobla została przyznana pośmiertnie tylko dwa razy: Dagowi Hammarskjoeldowi (Pokojowa Nagroda Nobla, 1961 r.) i Erikowi Axelowi Karlfeldtowi (Nagroda Nobla w dziedzinie literatury, 1931 r.).

Medal nagrody w dziedzinie nauk ekonomicznychMedal w dziedzinie nauk ekonomicznych został zaprojektowany przez szwedzkiego artystę i rzeźbiarza Gunvora Svenssona-Lundqvista i przedstawia emblemat Gwiazdy Północnej Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk.

Dyplom
Każdy dyplom jest unikalnym dziełem sztuki, stworzonym przez wybitnych szwedzkich i norweskich artystów i kaligrafów.

Wysokość nagrody
Alfred Nobel pozostawił większość swojego majątku, ponad 31 mln koron szwedzkich (obecnie ok. 1,7 mld koron szwedzkich), aby przekształcić go w fundusz i zainwestować w „bezpieczne papiery wartościowe”. Dochód z inwestycji miał być „corocznie rozdzielany w formie nagród dla tych, którzy w poprzednim roku przynieśli ludzkości największą korzyść”. Wysokość nagrody na rok 2021 została ustalona na poziomie 10 mln koron szwedzkich.